In dit blog gaan we het hebben over Jazz zingen en gaan we dieper in op improvisatie, frasering en timing. In dit muziekgenre zingen is namelijk een stuk anders dan bijvoorbeeld Pop zang. Dat wil dan ook niet zeggen dat als je als Pop zanger of zangeres aan de slag gaat met Jazz en deze nummers op een Pop-manier zingt, dat je direct Jazz muziek (of zang) aan het maken bent! Jazz muziek maken vraagt namelijk om o.a. een andere timing. Maar ook komt er een andere ritmiek, frasering en opvat bij kijken. Naast deze aspecten komt er bij Jazz ook nog een andere ingrediënt om de hoek kijken, namelijk improvisatie. In dit blog gaan we dan ook verder in op een aantal belangrijke technieken die je als Jazz-zanger of zangeres moet beheersen.
Jazz zingen
Op technisch niveau van zang zoals ademsteun en zang verschilt Jazz zingen vrij weinig tot niet met Pop zang. Het is dan ook niet meer (of minder wat dat betreft) belastend voor je stem. Het ene repertoire vraagt echter wel meer energie van je stembanden dan het andere. Dat hangt geheel af van het verkozen repertoire. Een bekende Jazz zanger en docent, Ronald Douglas zei ooit dat het zingen van Jazz een heel andere manier van zingen betreft dan het zingen van Pop liedjes. Jazz heeft namelijk bepaalde muzikale kenmerken, zowel in het instrumentale gedeelte als in de zang. Net als Pop, is Jazz een brede muziekstroming. Daarom zullen we ons in dit blog vooral gaan richten op de mainstream Jazz, welke het meest voorkomend is in de Jazz scène. Deze stroming van Jazz wordt ook wel de klassieke Jazz genoemd. Je kunt een Popnummer wel "Jazzy" laten klinken door de harmonieën uit te breiden en de akkoorden aan te passen. Verder gaan we het nu even niet hebben over de harmonie en akkoorden, hier komen we later in dit blog op terug wanneer we het gaan hebben over improvisatie, wat overigens een erg belangrijk onderdeel is van Jazz zingen.
De timing
Jazz muziek heeft een geheel eigen ingrediëntenlijst, waaronder timing. Jazz heeft een bepaalde swing wat Jazz dan ook écht Jazz maakt. Deze swing is gebaseerd op een syncopen gevoel en triolen. Door veel naar Jazz muziek te luisteren en door veel te oefenen kun je het gevoel ontwikkelen van de echte Jazz swing feeling. Dit kun je namelijk niet leren uit een boekje, hier zal je beetje bij beetje gevoel voor moeten krijgen. In de Jazz muziek speel en zing je namelijk geen rechte achtsten, maar achtsten met een swing zoals dat in de Jazz wereld genoemd wordt. Hierdoor krijg je triolen feel en leer je gesyncopeerd zingen. Dit betekent dat je de noten die je zingt net voor of net na de tel leert zingen. Gesyncopeerd zingen is dan ook niet voor iedereen, je moet het leren om het te durven op deze manier te zingen en het is echt een zangtechniek die je moet ontwikkelen om deze goed onder de knie te krijgen. Als voorbeeld: in de Popmuziek zijn bijvoorbeeld tel één en drie de belangrijkste tellen, in de Jazzmuziek is dat dus de tweede en de vierde tel. Dit heeft alles te maken met de hi-hat van de drums, deze bevinden zich namelijk op de tweede en vierde tel. Toch heb je in snellere nummers weer minder of vrijwel niets aan de tweede en vierde tel, maar weer wel aan bijvoorbeeld de eerste en de derde tel. Daarom is het zo belangrijk om een goed maat en tel gevoel te ontwikkelen als je Jazz muziek wilt gaan zingen en maken.
Experimenteren met de ritmiek
De durf of de tel min of meer los te laten en te experimenteren met ritmiek is één van de grote uitdagingen als het aankomt op het zingen van Jazz muziek. Heel veel proberen en oefenen is dan ook echt de kunst! Er zal hier dan ook een hele hoop misgaan in het begin, maar opgeven is geen optie. Opeens, op een bepaald moment zal je de swing feel te pakken hebben. Ga lekker jammen en ga aan de slag en geef vooral niet op totdat de ritmiek van de Jazz te pakken hebt! Het begint eigenlijk altijd een beetje met het kopiëren van bekende Jazz zangers en zangeressen, hier kun je dan ook een hele hoop van leren. Het is echter wel heel belangrijk om na een poosje je eigen ritmische vrijheid op te zoeken, dat is namelijk wat Jazz zo'n leuk muziekgenre maakt om te zingen. Wat betreft de timing heb je een drietal mogelijkheden. Namelijk on the beat zingen, dit betekent dat je op de tel zingt zoals in de Popmuziek. Dan heb je ahead, dit betekent dat je voor de tel zingt en laid back, dit betekent dat je na de tel de zang oppakt. Dit zijn allemaal gevoel aspecten voor de Jazz die je gaandeweg zult moeten ontwikkelen. Dit doe je dan ook door zoveel mogelijk te oefenen.
Frasering
Een ander belangrijk aspect binnen de Jazz is frasering en uitspraak. Dit betekent eigenlijk letterlijk het uitspreken van zingen, dus hoe zing je een zin? Frasering staat dan ook vrijwel in direct contact met de tekst. Het is hierbij belangrijk dat je weet wat je zingt en je hierbij compleet inleeft in de tekst die je zingt. Het is belangrijk dat je de feeling van het nummer en dus van de tekst goed over kunt brengen naar je publiek. In het overbrengen van deze feeling speelt frasering, oftewel uitspraak een grote rol. Waar houd je de pauzes en waar leg je je juist de accenten op de tekst? Zoek hierin jouw voorkeuren om het nummer met veel gevoel over te kunnen brengen en maak hierin dan ook bewuste keuzes. Speel met de tekst en probeer meerdere accenten en pauzes uit totdat jij de feeling helemaal te pakken hebt. Dit kan natuurlijk ook al zijn wanneer je het nummer voor de eerste keer zingt!
Improvisatie
Dan zijn we nu aangekomen bij de improvisatie. Een heel belangrijk of misschien wel het allerbelangrijkste aspect van het Jazz zingen! Wanneer we naar Jazzmuziek kijken hebben we eigenlijk een tweetal stappen te overbruggen. Stap één is de ritmiek en dan vooral het veranderen van de ritmiek. Stap twee is de verandering van de melodie. En dan is er nog een derde stap, het scatten. Dit onderdeel zullen we als laatste in dit blog behandelen. Nu gaan we direct naar stap twee, de melodie veranderen. Hier komt improvisatie om de hoek kijken. Het veranderen van de melodie gaat niet zomaar. De variaties die je aanbrengt in de melodie moet namelijk wel passen bij de harmonie van het nummer. Als Jazz zanger zal je je moeten gaan verdiepen in de harmonieleer om hier een gevoel voor te gaan krijgen. Om je deze techniek eigen te maken is het niet voldoende om alleen informatie uit boeken te halen. Je zult echt een muziekinstrument moeten gaan (leren) spelen om dit onder de knie te gaan krijgen. Hier is de piano bij uitstek het meest geschikte instrument voor. Met het spelen van de piano kun je namelijk de harmonieën goed in beeld krijgen en ze uitzoeken. Je hoeft absoluut niet een een professionele pianist te worden, als je maar goed genoeg leert spelen om de improvisatie voor je Jazz zang te ontwikkelen! Bovendien heeft het spelen van een instrument nog meer voordelen; het zorgt ervoor dat je muzikale kennis beter ontwikkeld en helpt bij het ontwikkelen van je muzikale vaardigheden. Daarnaast is het natuurlijk absoluut niet nodig om tijdens het improviseren op de melodie iedere noot te veranderen. Helemaal niet zelfs! Het moet natuurlijk altijd in het nummer passen, bij de harmonie en bij het verhaal wat je wilt vertellen aan je publiek. Verander niet om maar dingen te veranderen in een nummer omdat je moet improviseren. Niets moet en niets is verplicht tijdens het zingen van Jazz. Maak bewuste keuzes en bedenk welke keuzes jouw publiek meer naar jou toe zal trekken en op welke manier jij de feeling van je nummer het beste overbrengt.
Het laatste aspect van Jazz zingen: scatten
Dan zijn we nu aangekomen bij de laatste en derde stap. Het scatten. Scatten is eigenlijk improviseren zonder tekst. Er wordt dan ook geïmproviseerd door middel van klanken. Scatten is niet perse een must die onmisbaar is in het Jazz zingen. Niet alle Jazz-vocalisten doen het dan ook. Scatten is oorspronkelijk begonnen bij een trompettist en niet bij een vocalist, vandaar dat dan ook niet alle (beroemde) Jazz zangers en zangeressen deze derde stap toevoegen aan hun muziek. Als je wilt gaan scatten verplaats je je eigenlijk in de schoenen van een blazer die soleert. Als je je wilt gaan verdiepen in scatten is het daarom aan te raden om veel naar solo's te luisteren. Een voorbeeld hiervan is de muziek van trompettist Chet Baker. Door zijn solo's te bestuderen kun je deze redelijk nazingen en zal je op deze manier door veel te oefenen meer leren over scatten.
