Ben je een zanger of zangeres, zit je al een tijdje op zangles of ben je net begonnen met zanglessen? Misschien heb je wel een eigen (thuis) muziekstudio. In dit blog nemen we je mee in de wereld van compressie, galm en nog veel meer! Wil jij meer leren en te weten komen over zang effecten? We weten zeker dat je veel zal hebben aan de informatie in dit blog en dat je straks lekker zelf aan de slag kunt! Lees je mee?
Zang effecten
Wanneer we gaan kijken naar de Popmuziek en dan vooral naar de Popmuziek, zijn zang effecten niet weg te denken uit muzieknummers. Vrijwel alle nummers staan vol met effecten voor de zang en de overige muziek in het nummer! Wanneer je in een band zingt zijn zang effecten zelfs een heel belangrijk onderdeel van het opnemen van een nummer. Dit om je zang niet te laten verdwijnen binnen het bandgeluid. In dit blog gaan we het met je hebben over de veel gebruikte en meest populaire zang effecten zoals galm en compressie, maar ook equalizer. Ook gaan we het met je hebben over meer speciale effecten zoals distortion, tremolo en harmonizer.
Een onnatuurlijk effect?
Wanneer je zang effecten goed toepast zal het zeker niet onnatuurlijk klinken, maar het kan natuurlijk wel als dit het gewenste effect moet zijn! Alle zangers en instrumentalisten zijn vaak bezig met het ontwikkelen en ontdekken van een eigen sound. Vooral wanneer je een beginnende zanger of zangeres bent. Veel vocalisten zijn voortdurend bezig met hun stem, terwijl er veel meer bij komt kijken om een goed stemgeluid te ontwikkelen dan enkel de stem alleen. Je stem is slechts één onderdeel hiervan.
De zang sound wordt bepaald door op de eerste plaats de stem, natuurlijk. Maar vervolgens wordt er gezongen door de microfoon, waardoor het geluid door de kabels, de eventuele versterkers en door de speakers reist. Dit noemen we het signaalpad en dit alles samen bepaald uiteindelijk jouw stemgeluid, jouw zang sound. Als zanger of zangeres wil je natuurlijk invloed hebben op hoe je stem klinkt en wat jouw uiteindelijk stemgeluid is. Dit gaat verder dan enkel je stem en je eventuele microfoonkeuze.
Er zijn mensen die zang effecten onnatuurlijk vinden en dat zijn zang effecten tot op een zekere hoogte eigenlijk ook. Maar in de Popmuziek staan de muzieknummers bol van de effecten, daar staat Pop dan ook om bekend en om een plekje te veroveren in de Popmuziek zal je hierin mee moeten gaan om een eigen sound te kunnen ontwikkelen.
Het publiek is er enorm aan gewend geraakt en zang effecten helpen je daarnaast om door de overige instrumenten in het nummer heen te 'snijden' als het ware. En dat is belangrijk om goed hoorbaar te zijn. Je kan er natuurlijk ook voor kiezen om het compleet anders aan te pakken en een minimum aan effecten door je muziek en zang heen te mengen. Om bewuste keuzes te maken en de hoeveelheid van de effecten goed toe te passen heb je een goede kennis van effecten nodig.
Buizen voorversterkers
Als we de microfoon goed onder de loep nemen zullen we merken dat het signaal dat door de microfoon komt erg zwak is. Om het geluid te versterken heb je meer nodig dan alleen een microfoon. Om het geluid van de microfoon te 'boosten' wordt er vaak gebruikt gemaakt van een voorversterker. In de studio wordt veelal gebruik gemaakt van buis voorversterkers. Dit is een best oude techniek en bestaat al heel veel jaren.
De harmonische vervorming door de buis wordt als zeer aangenaam en natuurlijk ervaren en dat is precies de bedoeling! In het huidige tijdperk is er heel erg veel digitaal, we noemen dit tijdperk ook niet voor niets het 'digitale tijdperk'. Het is dan ook fijn om (na de microfoon) tussen de digitale stappen op het geluidspad een analoge stap te hebben zoals de buizenversterker. Anders zou het geluid en dus ook je stem heel klinisch en nep gaan klinken. In live situaties zal je de buizenvoorversterker niet snel tegenkomen, in de (thuis)studio bijna alleen maar.
Compressor of limiter
Een veelgebruikt en populair effect apparaat is de compressor of limiter. Dit is een belangrijk apparaatje voor de zang. Vaak wordt de compressor en limiter als één vernoemd, officieel zitten er kleine verschillen tussen deze twee effect apparaatjes, maar daar gaan we hier even niet verder op in.
Een compressor drukt het geluid als het ware samen. Compressie noemen we dat. De dynamiek van een geluidssignaal verminderen is het doel van deze compressor. Een compressor kan als apparaat of als software worde gebruikt. Waar jouw persoonlijke voorkeur naar uitgaat. De compressor houdt het 'in de gaten' dat het niveau van het ingangssignaal niet een bepaalde waarde overtreft. Dit gebeurt allemaal automatisch nadat je de compressor hebt aangesloten als een soort automatische volumeknop.
De drempelwaarde en bijvoorbeeld ook hoe snel de compressor reageert kan je allemaal zelf instellen. Zo ontstaan er geen ongewenste pieken in de muziek en in de zang, ook niet als het volume van de muziek omhoog wordt gezet. Dit zorgt ervoor dat de hardere geluiden en de zachtere geluiden in de muziek meer samen komen en dat zorgt voor een mooi, harmonisch resultaat die fijn in de oren klinkt. Zo worden de niveauverschillen kleiner en met bepaalde instellingen kunnen ze zelfs geheel worden opgeheven. Het mix proces eenvoudiger maken is het oorspronkelijke doel van de compressor. Vandaag de dag wordt het effect erg veel gebruikt om het geluid niet alleen voller, maar ook krachtiger en duidelijker te kunnen maken.
In de muziekindustrie is het de laatste jaren een trend om meer en meer gebruik te maken van compressie. Zo ervaar je de muziek als steeds harder. Beetje bij beetje lijkt de compressie in muziek daarentegen wel af te nemen over de laatste tijd. Beetje bij beetje terug naar originele, authentieke en naturel zang. Een beetje compressie op de zang is alleen tijdens opnames mogelijk en maakt de zang meer krachtig en duidelijk. Dit is tijdens live optredens echter niet mogelijk, je hebt namelijk meer kans op rondzingen of galmen van de zang, dat noemen we feedback.
De equalizer
Met behulp van een equalizer kan meer kleur worden gegeven aan de zang en de muziek in een nummer. Een onmisbaar onderdeel in het signaalpad van de zang. Een equalizer versterkt en verzwakt bepaalde onderdelen van de muziek waardoor het één mooi geheel wordt. Een equalizer kan in tegenstelling tot de compressor wel gebruikt worden tijdens live optredens alsook in de muziekstudio. Op het mengpaneel bij het zang onderdeel vind je drie of vier draaiknoppen. Deze knoppen kun je gebruiken om je zang en het geluid van dat kanaal te equalizen. Wanneer het drie knoppen betreft staan deze voor laag, mid, hoog en wanneer het er vier zijn kan het of laag, laag mid, hoog mid en hoog zijn of laag, mid, hoog en voor parametrisch mid. Met deze knop stel je het frequentiegebied in voor de mid knop.
Waarom zou je de equalizer gebruiken? De equalizer is een belangrijk onderdeel om je stem kleur te geven, maar ook om je stem een plek in de mix te geven. Wanneer je de frequenties goed instelt komt je stem goed naar voren en niet alleen boven de hardere instrumenten zoals de drums en de basgitaar, maar alle instrumenten.
Wanneer je feedback krijgt door gebruik van de equalizer, geen nood. Zoek in dat geval het probleem op en draai de knoppen terug om de feedback te doen verdwijnen. Wanneer je gebruik maakt van een parametrische equalizer verschuif je het frequentiegebied net zolang totdat je het probleem gevonden hebt. Vervolgens draai je dit gebied terug om het probleem op te lossen. Door de feedback te verwijderen zal het gelijk waarschijnlijk iets doffer gaan klinken, maar dit is helaas onvermijdelijk.
Galm oftewel reverb
Door reverb oftewel galm toe te passen op je zang creëer je eigenlijk het effect alsof je in een lege zaal of ruimte staat te zingen. Als een soort weerkaatsing van je geluid. Probeer het wel goed te doseren zodat het wel goed blijft klinken. Binnen het effect galm of reverb zijn er verschillende soorten zoals Stage, Hall, Room, Church etc. Dit geeft de hoeveelheid galm weer van het effect. Bij ieder muziekgenre past een bepaalde galm. Je wilt een rockband bijvoorbeeld niet laten klinken alsof ze in de kerk staan te jammen. Kies daarom niet snel voor Church wanneer het om Rockmuziek gaat.
Galm op de zang is mooi en kan ook zeker in de Rockmuziek, maar doseer het wel echt goed zoals al eerder gezegd. Dat is echt belangrijk. Een beetje galm is een aanwinst. Let er alleen op dat je niet teveel gebruikt. Teveel galm komt je zang niet ten goede wat betreft de verstaanbaarheid. Galm toepassen op je zang verlegt je zang meer naar achteren in de mix en bij veel muziek hoort je stem juist meer op de voorgrond te liggen. Daarom is het aan te raden altijd het effect galm samen met de equalizer te gebruiken, dat creëert het mooiste en meest uitgebalanceerde effect.
Zang effecten Echo en Delay
Naast galm (Reverb) zijn Echo en Delay ook galm-achtige zang effecten. Echo staat gelijk aan een letterlijke echo zoals we die in de natuur zien. Het Echo effect wordt over het algemeen minder gebruikt dan Delay en Reverb. Bij het Delay effect wordt het gezongen geluid opgenomen en vervolgens opnieuw 'afgespeeld'. Dus eigenlijk een dubbel geluid waarbij het tweede geluid met vertraging wordt afgespeeld. Een leuk feitje: vroeger werd dit met een bandrecorder gedaan door eerst het geluid op te nemen en vervolgens weer af te spelen voor de microfoon en het zo op te nemen.
De low cut knop
Wanneer je met zang effecten werkt is het belangrijk dat je altijd gebruik maakt van de low cut knop. Deze knop zorgt ervoor dat alle ongewilde omgevingsgeluiden en overigens alle laagste geluiden (vaak onder de 100 Hz) worden weg gefilterd. Op het zangkanaal kan je het beste altijd de low cut knop inschakelen zodat het wegfilteren al automatisch gebeurt tijdens het opnemen. Wees niet bang dat je stemgeluid per ongeluk verdwijnt, je stem zal niet onder de 100 Hz komen.
