Gitaar onderhoud: stappenplan voor een lange levensduur!

De levensduur van je gitaar verlengen? Dan is gitaar onderhoud erg belangrijk. Vaak denkt men dat het onderhoud alleen betrekking heeft op het gitaar snaren vervangen. Toch hoort hier ook het schoonmaken als afstellen van de gitaar bij.

Misschien denk je nu, maar hoeveel gaat dat mij dan kosten? Het onderhoud zelf kost niet veel, maar wanneer je reparaties moet gaan verrichten is het al een heel ander verhaal. Ook op deze reparaties kun je een hoop geld besparen door deze gewoon zelf te verrichten. Vaak is het verstandiger om een professionele reparateur in te schakelen, want één fout kan al funest zijn.

Wanneer je gitaar speelt worden niet alleen de snaren vies, maar ook de klankkast. Daarnaast laten je vingers zweetzuren achter op de toets (fretboard) en hals van de gitaar. Ook treedt er stofvorming op in de klankkast als rond de stemknoppen. Van deze stofvorming is ook sprake wanneer je niet gitaar speelt. Nu de vraag: “Wat gebeurt er als ik mijn gitaar nooit onderhoud?”. Nou, de snaren raken ontstemd en het hout van de gitaar wordt aangetast. Uiteindelijk is de gitaar zo versleten, waardoor deze op ten duur kapot zal gaan.

Waarschijnlijk wil je nu meteen je gitaar een onderhoudsbeurt geven, maar heb geduld. Het is namelijk beter om dit te doen wanneer je de gitaarsnaren vervangt. Als de snaren helemaal verwijderd zijn kun je namelijk overal goed bij komen.

Gitaar onderhoud benodigdheden

Het is niet precies duidelijk welke middelen je nou daadwerkelijk nodig hebt om goed onderhoud te verrichten aan je gitaar. Daarom worden hieronder in een opsomming de meest gebruikte middelen beschreven:

Droge doek
Poetsdoekje (stofdoek, micro vezel doekje of speciaal gitaardoekje)
Setje gitaarsnaren
Schroevendraaier of inbussleutel
Winder: slinger voor het aan- en losdraaien van de stemknoppen
Dunlop 6501: voor het schoonmaken van gelakte delen (bv. de klankkast en gitaarhals)
Dunlop 6502: voor het schoonmaken van onbewerkte delen (bv. de toets en brug)
Planet Waves XLR8: smeer- en schoonmaakmiddel voor de snaren

Gitaar schoonmaken

Voordat je begint met het schoonmaken van de gitaar verwijder je eerst de snaren. Hiervoor maak je gebruik van een winder om de stemknoppen los te draaien. Wanneer je de snaren hebt verwijderd kan het schoonmaken beginnen. Zoals je misschien al weet hebben de meeste gitaren een laklaag (buitenkant klankkast). Op deze laklaag zijn vingerafdrukken en vuil vaak goed zichtbaar, waardoor je gitaar als het ware minder aantrekkelijk wordt. Daarnaast kan een laag van vuil en vet als een soort van geluidsdemper functioneren.

Gelakte delen

Om enig vet en vuil te verwijderen kun je gebruik maken van verschillende schoonmaakmiddelen. Welk schoonmaakmiddel je voor welke gitaar onderdelen moet gebruiken is afhankelijk van de afwerking. Zo is er een speciale gitaar polish (bv. Dunlop 6501) voor de gelakte onderdelen. In dit geval breng je de polish indirect aan op bijvoorbeeld de klankkast door middel van een poetsdoekje. Vervolgens wrijf je met het doekje over de klankkast, totdat deze schoon is. Het schoonmaken van de klankkast hoeft in principe weinig tijd te kosten als je dit regelmatig doet.

Onbewerkte delen

Voor het schoonmaken van de onbewerkte delen is er ook een gitaar polish (bv. Dunlop 6502). Deze polish kun je gebruiken om bijvoorbeeld de toets en brug te reinigen. Je brengt in dit geval de polish indirect aan op de toets met behulp van een poetsdoekje. Dit doe je door de polish in de lengte van de toets uit te wrijven. Even laten drogen en vervolgens met een droge doek de toets afstoffen.

Metalen delen

Tenslotte is het belangrijk om de metalen delen van je gitaar schoon te maken. Denk hierbij aan de frets, metalen snaren of stemknoppen. Hiervoor maak je alleen gebruik van een droge doek. Toch zal het onderhoud van de snaren anders zijn, omdat deze maar een beperkte levensduur hebben. Zo kun je bijvoorbeeld al voor het gitaar spelen je handen wassen. Daarnaast kun je na het gitaar spelen de snaren plukken (trek ze van de hals af en laat los), waardoor het vuil ervan af klappert. Door deze twee maatregelingen elke keer weer te treffen zal je de levensduur van de snaren automatisch verlengen. Al met al blijft het regelmatig vervangen van de snaren gewoon belangrijk.

Gitaar afstellen

Ook het afstellen zou je tot het gitaar onderhoud kunnen rekenen. Het is namelijk zo, dat wanneer je veel gitaar speelt de snaren slapper kunnen worden. Om dit probleem te verhelpen stelt men de kam opnieuw af. In sommige gevallen wordt ook de gitaarhals zelf afgesteld.

Nu de vraag: “Kun je het afstellen gewoon zelf doen?”. Het afstellen van de kam kun je in principe gewoon zelf doen als je enige ervaring hebt opgedaan. Toch kan het verkeerd afstellen van je gitaar gevolgen met zich meebrengen, waardoor je straks helemaal niet meer kan gitaar spelen. Daarom is het in sommige gevallen toch beter om een specialist in te schakelen.

Kam afstellen

In dit geval beschrijven we hoe je een kam van een elektrische gitaar kunt afstellen. De meeste elektrische gitaren beschikken namelijk over een kam welke in hoogte verstelbaar is. Vaak is zo’n kam uitgerust met zogenaamde stelschroeven (2 stuks) met veertjes. Daarnaast hebben sommige modellen ook wieltjes in plaats van veertjes.

Met een kam kun je vaak alle snaren apart afstellen. Dit betekent dat een kam uit zes onderdelen (zadels) bestaat, welke allemaal weer zijn uitgerust met stemschroeven. Met behulp van de stemschroeven zijn de onderdelen naar voren of naar achteren te halen. Daarnaast is het ook gewoon mogelijk om de onderdelen hoger of lager te zetten. Bij het afstellen moet je er wel rekening mee houden dat de kam kan verschuiven als de snaren niet meer op spanning staan.

Hals afstellen

Het afstellen van de gitaarhals wordt gedaan om deze rechter te zetten. In dit geval wordt de schroef van de metalen versteviging (neck rod of tuss rod) in de hals aangedraaid. Voor het aandraaien maakt men gewoon gebruik van een schroevendraaier of inbussleutel. De schroef zelf vind je in de meeste gevallen aan de voorkant van de kop. Het kan ook voorkomen dat de schroef zich aan de andere kant bevindt, waar de hals over gaat in de klankkast.

Wanneer je de schroef gaat aandraaien is het belangrijk dat de snaren op spanning staan. Is de hals hol? Dan draai je de schroef een kwart slag met de klok mee. Is de hals bol? Dan draai je de schroef juist een kwart slag tegen de klok in. Vervolgens is het verstandig om een tijdje (enkele uren) te wachten, omdat de hals zich eerst moet zetten. Maar wat zijn nou eigenlijk de oorzaken van een kromme hals? Nou, de snaren kunnen al verkeerd op de gitaarhals zijn gezet of gewoon minder elastisch zijn.

In het onderstaande filmpje wordt precies uitgelegd hoe de hals van een (elektrische) gitaar kan worden afgesteld. Hierbij geeft gitaarbouwer en songwriter John Joris een aantal handige tips, welke iedere gitarist wel kan gebruiken.

Voorkomen is beter dan genezen

Om je gitaar in topconditie te houden is het voorkomen van beschadigingen natuurlijk erg belangrijk. Het is daarom handig om te weten waar het materiaal van de gitaar wel en niet tegen kan. Het gaat hier dan met name om invloeden van buitenaf. Hierbij kun je denken aan veranderingen in de luchtvochtigheid, maar ook temperatuurschommelingen kunnen de gitaar flink beïnvloeden.

Een gitaar bestaat namelijk uit verschillende onderdelen, welke elkaar in balans houden. Dit betekent dat veranderingen in de omgeving ervoor kunnen zorgen dat bepaalde onderdelen krimpen of uitzetten. Zo kan het hout van de gitaar bijvoorbeeld krimpen bij een hoge temperatuur, waardoor er scheurtjes/barstjes kunnen ontstaan. Daarnaast kan een hoge luchtvochtigheid ervoor zorgen dat het hout gaat uitzetten en gelijmde delen vervolgens loslaten.

Juiste omgeving

Maar wat is nu eigenlijk de ideale omgeving voor een gitaar? Nou, wanneer een gitaar wordt geproduceerd zal deze zich in een droge omgeving bevinden. In de productieomgeving zijn namelijk klimaatbeheersingssystemen aanwezig, welke de temperatuur en luchtvochtigheid constant houden. Daarnaast geven producenten aan dat het veilig is om de luchtvochtigheid onder de 60 a 70 % te houden.

Wat kun jezelf doen om de omgeving te beïnvloeden?

Natuurlijk kun jezelf ook invloed uitoefenen op de omgeving van jouw gitaar. Door een bevochtiger (of vochtig doekje) te plaatsen in de gitaarkoffer kan uitdroging worden tegengegaan. Daarnaast kan een zakje met kiezelaarde er juist weer voor zorgen dat de luchtvochtigheid afneemt. Ook is het belangrijk om te weten dat je de gitaar nooit in de buurt van een kachel of iets dergelijks hebt staan. Tevens moet je bij het verplaatsen van de gitaar rekening houden met de temperatuur. Zo is het bijvoorbeeld verstandig om de gitaar nooit direct uit de gitaarkoffer- of hoes te halen, omdat deze eerst nog moet wennen aan de temperatuur.

Wanneer je de gitaar opbergt in een gitaarkoffer moet deze precies passen. Als de gitaar tegen de binnenkant van de koffer aanstaat kan deze namelijk alsnog beschadigen. Is de koffer te groot? Dan kun je de lege ruimte opvullen met bubbeltjesplastic. Ook is het belangrijk dat de gitaarhals goed wordt ondersteund, omdat deze snel kan breken bij het laten vallen van de koffer.

Hoe maak je een gitaar schoon?

Om regelmatig al het vuil van je gitaar te halen kan je natuurlijk gewoon een vochtige doek pakken met wat allesreiniger. Maar pak je een net iets te agressief schoonmaakmiddel dan loop je de kans dat je lakwerk beschadigd of dof uitslaat. Als je echt het beste wilt voor je gitaar, en naast schoonmaken ook het lakwerk mooi wilt houden, kan je speciale onderhoudssetjes kopen.

Met een compleet onderhoudssetje voor je gitaar heb je in één keer alles wat je nodig hebt om je gitaar netjes schoon te maken en af te stellen.
Zo bevat een gemiddeld onderhoudsset een middel om gelakt hout schoon te maken en te verzorgen, maar ook onbewerkt hout, de metalen delen en de snaren. Je kunt meteen aan de slag.

Het makkelijkste is om je gitaar te onderhouden als je de snaren gaat vervangen. Als de snaren eraf zijn kan je overal veel beter bij, wel zo makkelijk.

Waarom is onderhoud van je gitaar belangrijk?

Een goed onderhouden gitaar heeft een langere levensduur. Vuil en vetophoping op je akoestische gitaar dempen het geluid. De metalen delen op je gitaar, waaronder de snaren, worden aangetast door het transpiratievocht op je vingers. Hierdoor kunnen ze gaan oxideren. Door regelmatig deze delen schoon te maken voorkom je dit.

Zou je nooit onderhoud uitvoeren aan je gitaar dan wordt door de tijd het hout- en metaalwerk van je gitaar zo aangetast dat je instrument uiteindelijk kapot zal gaan.
Met andere woorden, door je gitaar goed te onderhouden kan je jezelf dure reparaties besparen.

Voorkom overmatig onderhoud en zorg voor goede bescherming

Door je gitaar goed te beschermen zorg je ervoor dat hij langer netjes en schoon blijft. En loop je minder risico op beschadigingen en invloeden van buitenaf door bijvoorbeeld het weer.

Een gitaar is gemaakt van hout, een natuurproduct. Hout is erg gevoelig voor temperatuurschommelingen en vocht. Door je instrument een zo gelijkmatig mogelijk klimaat te bieden kan je veel problemen voorkomen.

Een gitaar neem je gemakkelijk mee. Maar dat betekent ook dat je hem meeneemt vanuit een warme kamer naar buiten, waar het koud en vochtig kan zijn. Dit is een hele overgang. Regent je gitaar dan ook nog nat, dan heeft dit geen positieve invloed op de staat van het houtwerk.

Goede bescherming is erg fijn voor je gitaar. Niet alleen voorkom je beschadigingen, je beschermt hem tegen invloeden van buitenaf. Een goed passende gitaarkoffer doet al wonderen voor de staat van je gitaar. Zeker als je hem vaak mee op pad neemt. Een gitaarhoes biedt dan veel te weinig bescherming.

Zie ook: Gitaarhoes of gitaarkoffer? Voordelen en nadelen op een rij

Online gitaarles volgen

Wil je beter gitaar leren spelen? De online Muziek Academie heeft online gitaarlessen voor je klaarstaan. Binnen een mum van tijd maak je je het gitaar spelen eigen en speel je als nooit tevoren.

Leer gitaar spelen in je eigen tempo
Volg de lessen wanneer het jou uitkomt
Leer al je favoriete nummers spelen met heldere uitleg en voorbeelden
Krijg hulp van onze ervaren docenten

Meer informatie over online gitaarlessen

Hier kunnen wij je ook bij helpen

Naast online gitaarles kun je bij ons terecht voor:

Gerelateerde informatie

Heb je deze artikelen al gelezen: