Wat is een piano?

De meeste mensen zullen in hun leven ooit wel eens een piano hebben gezien. Het instrument met de kenmerkende zwarte en witte toetsen is zo populair dat het moeilijk is om ze in het dagelijks leven over het hoofd te zien: of het nou in het concertgebouw is, of in een lokaal cafeetje.

Maar wat is een piano nu eigenlijk precies?

Tot de verbazing van velen, is de piano niet alleen een toetsinstrument, maar ook een slaginstrument en een snaarinstrument. Binnenin de piano zitten namelijk allemaal snaren gespannen waarop geslagen wordt met hamertjes, wanneer je één van de (meestal) 88 toetsen van de piano indrukt. Van die hamertjes merk je niet zoveel (totdat je je echt begint bezig te houden met genuanceerdere manieren van spelen). Als pianist druk je gewoon de toetsen van de piano in en hoef je je niet te bekommeren om de hamers die het mechaniek van de piano uitmaken; maar tóch wordt de piano dus als slaginstrument geclassificeerd. De piano is onderdeel van een bredere familie van muziekinstrumenten, en is in zekere zin een van de modernste en meest geperfectioneerde uitvoeringen daarvan. Deze familie is die van de citer ( ook wel zither).

Wat is het verschil tussen een piano en een klavecimbel?

Als je denkt aan barok, dan denk je al gauw aan de klavecimbel en de het clavechordium. Barok muziekstukken van bijvoorbeeld Bach zijn dan ook zowel op de piano als op dier voorlopers goed te spelen. Andersom is die vertaalslag vaak lastiger te maken. Stukken die specifiek voor de piano zijn geschreven, zoals uit het romantische era van Chopin, Liszt en Debussy zouden heel gek op de klavecimbel klinken. Dat komt omdat er een groot verschil zit tussen het geluid dat wordt gemaakt door respectievelijk de piano en de klavecimbel. Een klavecimbel heeft een hardere, metaalachtige klank. De piano kan juist heel zacht en verfijnd gespeeld worden. Dit verschil in geluid vindt zijn oorsprong in het feit dat de noten op een andere manier worden aangeslagen. Bij een klavecimbel zitten er haakjes achter de snaren. Als een toets wordt ingedrukt, vliegt de spanning van dit haakje af en wordt in één keer de snaar losgelaten. Een klavecimbel is daarmee eigenlijk een tokkelinstrument dat veel weg heeft van een gitaar. Elke noot wordt dus even hard gespeeld op de klavecimbel, ongeacht of je de toets hard of zacht indrukt. Op een piano kan men daarentegen haarfijn de intensiteit van de aanslag bepalen, doordat de hamertjes zo hard of zacht op de snaren vallen als de muzikant zélf bepaalt. Hiermee staat in verband dat de piano eigenlijk fortepiano heet.

Wat is een fortepiano?

Op het eerste gezicht lijkt dit een regelrechte tegenspraak. Forte betekent ‘hard’ en piano betekent juist ‘zacht’. Waarom zou je een instrument ‘hardzacht’ noemen? Zoals duidelijk werd toen wij beschreven wat het verschil is tussen een klavecimbel en een piano, kan je op een piano wat je bij veel andere instrumenten uit de zither familie niet kan: zélf het volume van de individuele noten bepalen. Je kunt een noot dus zowel hard als zacht spelen op de piano. Dit is een uitvinding die ons misschien weinig indrukwekkend en vanzelfsprekend in de oren klinkt, maar die toch een regelrechte revolutie binnen de muziek heeft veroorzaakt. Een pianoforte is dus letter een instrument dat hard en zacht bespeeld kan worden, en daarmee wordt dus de piano bedoeld zoals wij die tegenwoordig kennen. Dankzij de uitvinding van de piano forte, kom je bepaalde aanwijzingen tegen in bladmuziek voor de piano die je niet tegen zult komen is stukken die speciaal voor bijvoorbeeld de klavecimbel geschreven zijn. Als je bladmuziek leest en je ziet ‘pianissimo’ staan, betekent dit dat je uiterst zacht moet spelen. Andersom betekent ‘fortissimo’ dat er zeer luid gespeeld dient te worden. Dit helpt je ook bij het dateren van bladmuziek. De piano is rond 1700 uitgevonden. Zodra je fortissimo of pianissimo ziet staan in de muziek, kan deze dus niet geschreven zijn voor de voorlopers van de piano.

Wat is het verschil tussen de (forte)piano en de pianola?

Wij merken dat mensen soms de termen piano en pianola verwarren. Graag leggen wij daarom nog even uit wat het verschil is tussen een piano en een pianola. In feite zijn deze instrumenten hetzelfde, alleen is er aan de pianola een merkwaardigheid toegevoegd. De pianola kan namelijk bladmuziek zelf lezen en afspelen. In het Engels wordt deze daarom ook wel de ‘player piano’ genoemd. Op een pianola kun je doorgaans zelf het gebruik van het verleng pedaal en het tempo bepalen terwijl de pianola de bladmuziek leest en verwerkt.

Wat maakt een vleugel anders dan een piano?

Het grootste verschil dat je zult merken wanneer je een een vleugel bespeelt in plaats van een piano, is dat het toetsenbord beweegt. Je hoort het goed, de noten bewegen op een vleugel. Dit komt doordat er bij vleugels vaak drie verschillende snaren achter één toets zitten. Het demp pedaal verschuift dat het toetsenbord zodat slecht één of twee van de drie snaren worden aangeslagen, wat resulteert in een zachter geluid. Houd dit in gedachten wanneer je voor het eerst een optreden geeft op een vleugel! Niets is zo vervelend om daar tijdens een voorstelling achter te komen: het kan de beste overkomen.

Online pianoles volgen

Wil je beter piano leren spelen? De online Muziek Academie heeft online pianolessen voor je klaarstaan. Binnen een mum van tijd maak je je het piano spelen eigen en speel je als nooit tevoren.

• Leer piano spelen in je eigen tempo
• Volg de lessen wanneer het jou uitkomt
• Leer al je favoriete nummers spelen met heldere uitleg en voorbeelden
• Krijg hulp van onze ervaren docenten

Meer informatie over online pianoles

Gerelateerde informatie

Heb je deze artikelen al gelezen:

• Vloeiend pianospelen met behulp van een metronoom
• Onderhoud je piano met deze tips
• Piano spelen met bladmuziek