Waarschijnlijk heb je er vast wel eens over gehoord: muziekrechten, copyright en auteursrechten. Maar wat houden deze rechten nou precies in en hoe voorkom je dat je problemen krijgt doordat je niet genoeg weet over deze rechten? Dat is eigenlijk heel simpel. Leer wat je rechten zijn als het op muziek maken en uitbrengen aankomt en zorg ervoor dat je alles tot in de puntjes geregeld hebt! In dit blog bespreken we alles over de rechten waarmee je te maken kunt krijgen in de muziekwereld. Lees je mee?
Copyright, auteursrechten en muziekrechten
In de wereld van muziek zal je vroeg of later altijd te maken krijgen met copyright, auteursrecht en andere muziekrechten zoals naburig recht en master rechten. Hoe steken deze rechten precies in elkaar en wat kan je er uiteindelijk mee? In het kort zijn er twee soorten rechten die samen het muziekrecht vormen. Op de eerste plaats is dit het auteursrecht, ook wel copyright genoemd. Het copyright of auteursrecht beschermd de originele compositie en muzikale tekst van een werk en dit recht blijft tot stond tot gemiddeld 70 jaar na de dood van een muziekmaker of componist. Ten tweede is er het naburig recht. Om een song te kunnen beluisteren moet de compositie (melodie) en de tekst (lyrics) eerst nog opgenomen worden. De uitvoering hiervan wordt beschermd door het naburig recht. Ook de producent die de opnames maakt en de master eigenaar wordt beschermd door middel van dit zogeheten naburig recht. De bescherming van het naburig recht blijft 50 tot 70 jaar tot stand. Je hebt dus aan de ene zijde het auteursrecht (copyright), die het idee van de compositie of melodie en de tekst beschermd. Aan de andere zijde heb je het naburig recht, die de uitvoering en opname van het werk beschermd. Samen vormen deze de muziekrechten.
Wanneer beginnen de problemen?
Als je het zo bekijkt zijn muziekrechten vrij simpel. Maar toch zijn er vaak veel problemen met licenties en rechten in muziekland. Waarom is dat? De problemen beginnen vaak wanneer er iemand is met de muziek van iemand anders wilt doen. Dit kan bijvoorbeeld het remixen of samplen van een bestaand muziekwerk zijn, maar het kan ook bestaan uit het gebruiken van een gedeelte tekst of het gehele werk. Hier begint vaak het ingewikkelde gedeelte van de muziekrechten. De Auteurswet en de Wet van Naburige Rechten beschermen jou als maker, kunstenaar, muzikant en producent. Deze bescherming uit zich doordat jij over deze rechten bezit en niemand anders. De enige manier om deze rechten of een gedeelte daarvan over te dragen onder dan wel of geen voorwaarden kan alleen via een overdracht of licentie overdracht. Hiermee sta jij jouw rechten op een werk geheel of gedeeltelijk af aan de aanvrager van de licentie en rechten. Denk hier altijd heel erg goed over na en zoek goed uit welke vorm van overdracht en licentie het beste is in iedere individuele situatie. Je wilt natuurlijk niet dat je inkomsten misloopt doordat je je hard verdiende rechten zomaar opgeeft! Bovendien is er een vaak een andere regelgeving in Engelstalige landen en hebben ze ook andere termen. Zoek het daarom altijd goed uit wat de overdracht precies inhoudt en zorg ervoor dat je goed begrijpt wat er precies gevraagd wordt voordat je ook maar iets ondertekend.
Toch gaat het nog vaak mis, hoe komt dat?
Soms gaat het toch nog wel eens heel erg mis als het gaat om muziekrechten, waarom is dat? Soms kiezen mensen de makkelijke weg en ga ze niet na of, of wie de muziekrechten bezit en vragen geen toestemming om muziekwerk te gebruiken. Het kan ook zijn dat iemand de verkeerde keuze maakt en zomaar in één keer alle rechten weg tekent. Dit is vaak omdat er niet direct duidelijk is welke rechten de aanvrager nodig heeft en er daarom wordt gekozen om alle rechten te vermelden in plaats van slechts enkele rechten. In het kort kan het dus zijn dat je inbreuk maakt op de rechten van iemand anders doordat je niks op papier vastlegt of zelfs de moeite doet om na te gaan wie de rechten bezit en hier een regeling mee te treffen. Of je loopt belangrijke inkomsten mis doordat je alles weg getekend hebt naar de andere partij. Beide is gewoon niet erg handig en je zult er zeker na verloop van tijd spijt van gaan krijgen.
Een goede deal treffen
Wanneer je de rechten van een bepaald muziekwerk bezit kunnen de inkomsten komen uit diverse aspecten. Zo is er bijvoorbeeld het treffen van een goede deal zodat mensen jouw muziek mogen gebruiken tot een bepaalde hoogte, tegen een vooraf bepaalde vergoeding. Daarnaast zijn er ook inkomsten mogelijk vanuit exploitatie van jouw werk. Exploitatie bestaat meestal uit directe exploitatie zoals verkopen van mp3's of vinyl of uit collectief rechtenbeheer. Door gebruik te maken van collectief rechtenbeheer kun je inkomsten verkrijgen doordat jouw muziekwerk bijvoorbeeld op de radio, tijdens een festival of via Spotify wordt gedraaid. Dit rechtenbeheer wordt meestal geregeld door organisatie zoals Buma, Stemra en Sena en soms ook Norma.
Een paar tips om de vruchten te plukken van jouw muzikale talent
Natuurlijk wil je graag problemen vermijden en dat doe je eigenlijk alleen door altijd de rechten en mogelijkheden van jouw muziekwerk in de gaten te houden. Wil je het werk van een ander gebruiken? Let dan ook heel goed op de rechten en maak ten alle tijden een goede deal die zwart op wit staat. Dit geldt zowel voor het gebruik van jouw eigen muziek, als dat van iemand anders. Naast het problemen vermijden wil je natuurlijk ook graag de vruchten plukken van jouw muzikale talent en inspanningen. Hieronder geven we je een paar handige tips die je alvast een beetje op weg helpen:
- Teken nooit, maar dan ook nooit zomaar een contract zonder je eerst in te lezen! Zoek altijd eerst advies online of schakel desnoods een jurist of advocaat in om mee te kijken naar het contract.
- Houd altijd in je achterhoofd dat je naast auteursrecht (copyright) ook recht kan hebben op naburig recht. Zoek altijd uit op welke onderdelen van muziekrecht jij recht hebt en identificeer deze. Daarnaast zijn er altijd geldstromen betrokken bij ieder recht. Hoe meer rechten je hebt, hoe meer geldstromen jij ervan zou moeten en kunnen hebben.
- Denk eraan dat hoe meer rechten jij weg tekent, hoe hoger de vergoeding zou moeten zijn. Ga dan ook altijd goed na hoe hoog de vergoeding zou moeten zijn bij een dergelijk muziekwerk en de hoeveelheid rechten die je weggeeft.
- De wet en jouw individuele situatie zijn altijd leidend als het gaat om wie de fonogrammenproducent is en dus deze rechten bezit. Deze persoon kan dan ook als enige de rechten claimen bij de organisatie Sena en de claim maken op de bijbehorende inkomsten. Wanneer je een contract opstelt over deze rechten kan je hierin eventueel afwijken van de verdeling van de rechten, maar dat is je eigen keuze en dat van de mensen die meewerken in het muziekwerk.
- Wordt er geen gebruik gemaakt van jouw muziekwerk, maar wil je gebruik maken van het werk van iemand anders? Zoek dan zorgvuldig naar de rechthebbende van het werk en maak hier goede afspraken mee om problemen te voorkomen!
Hieronder de rechten nog eens op een rijtje
Hieronder vind je een handig overzicht over muziekrechten:
De rechten van de componist, tekstschrijver en bewerker
- Tekst/ muziek - auteursrecht - (muziekuitgever) - Buma: openbaarmaking/ Stemra: verveelvoudiging
De rechten van de uitvoerend kunstenaar en fonogrammenproducent
- Uitvoering/ opname - naburig recht - (platenmaatschappij) - Sena: openbaarmaking/ Norma: muziek - TV/ film
Doelgerichte afspraken maken
Nu je wat meer informatie hebt verkregen over muziekrechten en tot wie deze rechten behoren, kun je nu goede en doelgerichte afspraken maken over het gebruik van jouw muziek of het gebruik van iemand anders muziek. Daarnaast weet je nu ook welke geldstromen je kunt gaan realiseren en voor meer inkomsten gaan zorgen. Het muzikanten bestaan kan soms nog best wel een uitdaging zijn. Daarom is het belangrijk dat je je bewust bent van alle muziekrechten en welke geldstromen hierbij horen. Doordat je weet welke geldstromen je tot je beschikking hebt en hoe je dus meer inkomsten kunt genereren, zal je meer vrijheid kunnen krijgen. Wat op zijn beurt weer zorgt voor meer tijd en aandacht voor het maken van geweldige muziek. Een win-win situatie dus, want hoe meer goede muziek van ons om van te genieten, betekent meer inkomsten voor jou!
