Zie je je favoriete jazz pianisten improviseren op de piano en denk je: dat wil ik ook? Dan zal je misschien verbaasd staan van hoe gemakkelijk improviseren eigenlijk is. En tijdens muzieklessen wordt hier vaak veel te weinig aandacht aan besteed. Dat is jammer, want vroeger, tijdens de klassieke periode, was improvisatie heel gewoon. Iedereen kan leren improviseren op de piano en aan de basis hiervan liggen een aantal belangrijke spelregels. Het is echt niet zo dat iemand die aan het improviseren is, dit zomaar uit de mouw schudt. In dit artikel leer je hoe je zelf kunt improviseren en zal je zien dat ook jij hier talent voor hebt.
Improviseren op de piano: wat is dat eigenlijk?
Tijdens veel pianolessen krijg je een muziekstuk opgedragen en deze moet je voor de volgende les leren. Improviseren op de piano is daar precies het tegenovergestelde van. De muziek die je speelt is niet vastgelegd in een notenschrift, maar je verzint dit spontaan. Daarom kun je improvisatie zien als het tegenovergestelde van een compositie en komt er geen bladmuziek aan te pas. Er zijn enkele muziekstromingen waarbij improvisatie regelmatig wordt gebruikt. Denk maar eens aan jazzmuziek, of ook bij het elektrische gitaar spelen. De gitaarsolo’s van Jimi Hendrix zijn geboren uit pure improvisatie. Er komen dan solo’s uit het instrument waar je u tegen zegt en nog wonderbaarlijker: de rest van de muzikanten speelt hierop in. Dat is alleen mogelijk als er duidelijke regels zijn en, hoe tegenstrijdig dit ook klinkt, improviseren op de piano doe je inderdaad met regels.
Zelf improviseren
Voordat je gaat beginnen met het wild aanslaan van noten in de hoop dat deze goed samen klinken, moet je leren om de akkoorden die je met je linkerhand speelt te combineren met de mooie melodie van je rechterhand. Dat betekent dat je moet weten hoe je akkoorden en toonladders speelt. Mogelijk weet je dit al, want dit ligt aan alle pianomuziek ten grondslag. Aan elk akkoord dat je speelt is een bepaalde toonladder gekoppeld. Zo zijn er slechts enkele toetsen om te gebruiken als je met je linkerhand een akkoord uitkiest. Het enige wat je dan nog moet doen is daar een melodie op bedenken. Sommige mensen bepalen van tevoren welke akkoorden ze willen gebruiken als ze gaan improviseren op de piano, maar hoe meer je dit doet, hoe gemakkelijker je deze terwijl je speelt bedenkt. Oefening baart kunst en je zal snel leren wat wel- en wat niet mooi samen klinkt.
Zo begin je zelf
Door klein te beginnen met improviseren op de piano is dit aanzienlijk minder intimiderend dan je zou verwachten. Kies twee akkoorden die je wilt gebruiken, bijvoorbeeld C en F. Sla deze aan met je linker hand en speel tegelijkertijd enkele toetsen met je rechterhand die in de C toonladder voorkomen. Oefen dit totdat je je er gemakkelijk bij voelt. Doe vervolgens hetzelfde met het F akkoord en de bijbehorende toonladder. Heb je deze onder de knie, dan ga je beide afwisselen. En als dat vlekkeloos gaat, dan voeg je hier af en toe een nieuw akkoord/toonladder aan toe. Begin bijvoorbeeld met het bekende schema C – G – Am – F en je zal zien dat dit steeds makkelijker gaat.
Nu maak je een liedje
Improviseren op de piano is natuurlijk niet alleen akkoorden en toonladders met elkaar combineren, je moet er ook een mooi liedje van maken. Eigenlijk ben je nu aan het componeren. Probeer bepaalde maten te volgen, door bij elk akkoord bijvoorbeeld drie of vier toetsen aan te slaan voordat je een volgend akkoord neemt. De melodie komt dan meestal vanzelf.
